พรรษาที่  8  พ.ศ.2493
จำพรรษาที่ถ้ำพวง  อ.ส่องดาว  สกลนคร

พอถึงเวลาจะปวารณาเข้าพรรษา  หลวงปู่ขาว  อนาลโย  ก็ย้ายจากถ้ำเป็ดมาจำพรรษาที่เชิงเขาภูเหล็กบริเวณที่เรียกว่าหวายสะนอย  ส่วนข้าพเจ้า  หลวงปู่ท่านให้ไปจำพรรษาที่ถ้ำพวง  หรือวัดบนของวัดถ้ำอภัยดำรงธรรม  ที่ท่านพระอาจารย์วันสร้างอยู่เดี๋ยวนี้  ถ้ำพวงนี้แต่ก่อนเป็นถ้ำที่ศักดิ์สิทธิ์และสำคัญมาก  ท่านแต่งให้ข้าพเจ้าไปอยู่องค์เดียวในฤดูแล้ง  ตั้งแต่เดือนมกราคมเดือนอ้าย  จนถึงเดือนเจ็ดอยู่คนเดียวตลอด  ตอนเช้าไปบิณฑบาตที่บ้านหนองบัว  ซึ่งอยู่ห่างจากถ้ำลงไปที่ทุ่งข้างล่างถึง  130  เส้น  ( ประมาณ  5  กิโลเมตรเศษ ) การบิณฑบาตต้องเดินลงจากเขา  แหวกทุ่งหญ้าเพ็ก  ซึ่งสูงท่วมหัวไปโดยตลอด  การจะไปการจะมากินเวลามากดังนั้นบางวันจึงฉันข้าวที่ตีนเขา  แล้วถึงกลับขึ้นไปอยู่บนถ้ำพวง 

      ที่ถ้ำพวงนี้  ตามประวัติที่เล่ากันมาว่า  ท่านพระอาจารย์มั่นเล่าให้ฟังว่า  ที่ถ้ำเล็ก ๆ แห่งหนึ่งอยู่ทางทิศตะวันออก  ห่างจากถ้ำพวงไม่เกิน  10  เมตร  เคยมีพระอรหันต์องค์หนึ่งชื่อพระนรสีห์  มานิพพานที่นั่นตามประวัติว่า  ท่านพระอาจารย์มั่นเคยมาวิเวกที่นี่เมื่อจะเข้าใกล้ถ้ำนั้นห่างประมาณ   12  ศอก  ท่านจะต้องให้ทุกคนถอดรองเท้า  เพื่อแสดงความคารวะสถานที่แล้วแม้องค์ท่านเองก็ปฏิบัติเช่นนั้นอย่างเคร่งครัดเช่นเดียวกัน  ท่านสอนศิษย์ทุกคนให้กราบไหว้  เพราะเป็นถ้ำที่สำคัญ  พระอรหันต์มานิพพาน

      และบริเวณถ้ำพวงนี้  แต่ก่อนมีช่องหนึ่งลึกลงไปได้เขา  เป็นช่องที่ใหญ่และลึกมากอยู่ไม่ไกลจากถ้ำพวง  ท่านพระอาจารย์สิงห์   ขันตยาคโม  ได้ไปวิเวกและไปพบว่า  ข้างล่างนั้นเป็นถ้ำที่พญานาคอาศัยอยู่ท่านว่า  มันมาพ่นพิษใส่ท่าน  ท่านจึงเอาก้อนหินมาปิดทางช่องนั้นไว้แน่น  แต่ตอนหลังนี้  ไม่ทราบว่าอยู่ตรงจุดไหน  เพราะราบเรียบกันไปหมด 

      ขณะที่ข้าพเจ้าอยู่ที่ถ้ำพวงนี้  ปรากฏว่า  ที่สงบสงัดดีการภาวนาดีนัก  จิตสงบ  เวลาภาวนาจิตรวมดีบางคืนจิตรวมถึงคืนละ  3  ครั้งก็มี 

      ข้าพเจ้าอยู่คนเดียวที่ถ้ำพวง  จนกระทั่งจวนจะเข้าพรรษา  ก็มีสามเณรชลิต ซึ่งเดี๋ยวนี้เป็นมหาชลิตอยู่ทางวัดฝั่งธนบุรี  ไปอยู่ด้วย  สามเณรชลิต  เป็นคนภูไท  บ้านโพนสวาง  หนองบัว  ซึ่งอยู่ใกล้กับถ้ำพวงสามเณรไปอยู่ร่วมด้วยและช่วยปฏิบัติข้าพเจ้าและต่อมาหลวงปู่ขาวได้แต่งท่านพระอาจารย์เพ็ง  เตชะพโลซึ่งต่อมาท่านไปอยู่ภูลังกา  และมรณภาพที่นั่นเมื่อปี 2521  นี้เอง  ให้ไปอยู่ด้วยอีกองค์หนึ่งเป็นเพื่อนกันและรักษากัน 

      การภาวนาที่ถ้ำพวงนี้  มีปรากฏการณ์แปลกน่าบันทึกไว้คือเวลาบ่ายสามสี่โมง  เมื่อข้าพเจ้าออกเดินจงกรม  ทุกวันจะมีกระต่ายน้อยตัวหนึ่ง  มานั่งหลับตานิ่งอยู่ที่ริมทางจงกรม  ห่างจากทางจงกรมเพียง  1  ศอก  กระต่ายน้อยตัวนั้นมานั่งเช่นนี้ทุกวัน......ทุกวัน  นั่งหลับตาพริ้ม...น่ารัก  น่าสงสารมาก  ทำกิริยาเหมือนกับขอนั่งภาวนากับพระด้วย  ความจริงมันจะภาวนาหรือเปล่าข้าพเจ้าก็ไม่ทราบ  แต่การที่มันมานั่งนิ่ง  หลับตาอยู่ริมทางจงกรม  ใกล้ชิดราวสัก  1  ศอกเท่านั้นโดยไม่ตกอกตกใจ  หวั่นเกรงมนุษย์เช่นนี้  ก็ดูราวกับว่า  มันเคยมี “  นิสัยวาสนา “ ทางนี้มาแล้ว  พอข้าพเจ้าเลิกเดินจงกรม  เข้าไปนั่งพักที่ในร้านที่ยกแคร่ไว้  กระต่ายน้อยก็จะพักจากทางจงกรมเข้าไปนั่งอยู่ใต้ร้านแคร่ด้วย  แต่ถ้าได้ยินเสียงคนมา  เสียงพ่อออกเดินมากระต่ายก็จะวิ่งหนีเข้าป่าไปทันที

      เป็นเช่นนี้ตลอดมา  ข้าพเจ้าเห็นกระต่ายน้อยตัวนี้มานั่งภาวนาด้วยตาตัวเองทุกวัน
 

 ถ้ำที่พระอรหันต์ "นรสีห์"มานิพพาน