พรรษาที่  21  พ.ศ.2506
จำพรรษาที่ภูสิงห์น้อย ( ภูกิ่ว )

       ข้าพเจ้าได้ออกมาจากถ้ำจันทน์แต่ในปี  2505  มุ่งหน้ามายังเขาภูสิงห์  ในเขตอำเภอบึงกาฬ  เมื่อมาถึงภูสิงห์แล้ว  ได้ขอให้ญาติโยมพาไปตรวจสถานที่แห่งหนึ่ง  ซึ่งเป็นเขาลูกย่อม ๆ อยู่ระหว่างเขาภูสิงห์ใหญ่  และภูทอกใหญ่  เรียกกันว่า  ภูสิงห์น้อย หรือภูกิ่ว  ซึ่งเป็นการเรียกตามลักษณะของเขาเพราะอยู่ระหว่างแนวเขาใหญ่  2  ลูกซึ่งคอดกิ่วมาต่อเชื่อมกัน  ภูสิงห์น้อยนี้อยู่ตรงกลาง  อันมีลักษณะคอดกิ่วจึงกลายเป็นภูกิ่วอีกชื่อหนึ่ง 

      ข้าพเจ้าได้ตรวจดูสถานที่แล้วก็เห็นว่า  เป็นที่พอจะหลบหลีกปลีกตัวซุกซ่อนวิเวกอยู่ได้  มีน้ำซับตามธรรมชาติ  มีน้ำไหลตลอดปี  จึงตกลงเลือกเป็นที่วิเวกต่อไป  โดยมาตั้งต้นปักกลดอยู่ใต้ต้นไม้

      เมื่อแรกมาถึงภูสิงห์น้อยนั้น  ปรากฏว่ายังเป็นป่ารกชัฏ  ต้องป่ายปีนตัดเถาวัลย์ขึ้นไปบนเขา  แต่โดยที่พอมีถ้ำมีเงื้อมหินอันสงัด  มีน้ำซับตามธรรมชาติ  น้ำดี  น้ำสะอาด  และน้ำมีรสอร่อยดี  ก็เลยพากันปลูกเสนาสนะหลังย่อม ๆ อยู่ชั่วคราวโดยอาศัยญาติโยมจากบ้านนาสะแบงบ้าง  บ้านนาคำภูบ้าง  มายกกระต๊อบอยู่ปลูกเสนาสนะเป็นหย่อม ๆ  พากันอาศัยทำความพากความเพียรอยู่ที่นั้น  ปรากฏว่าทำความเพียรดีมาก  เพราะเป็นที่สงบสงัด  และอากาศปลอดโปร่งดี  ร่มไม้ก็ดี  ต้นไม้ยูงยางยังอุดมสมบูรณ์  สัตว์ป่าก็มีมาก  การบิณฑบาตก็ไม่ใกล้ไม่ไกล  พอไปพอมา  อาหารขบฉันก็พอเป็นไป  ไม่ใช่ขาดแคลนแต่ก็ไม่ใช่ร่ำรวย  พอเยียวยาชีวิตให้ยืนไปวันหนึ่ง ๆ เท่านั้น  เมื่อถึงเวลาจะเข้าพรรษาปี  2506  ข้าพเจ้าจึงตกลงใจจำพรรษาที่ภูสิงห์น้อย
  

       ในพรรษามีพระจำพรรษาด้วยกัน  2  องค์  คือ ข้าพเจ้าหนึ่งและพระอาจารย์สอน  อุตตรปัญโญอีกหนึ่งมีเณร  1  องค์  และผ้าขาวเฒ่า  1  คน  ซึ่งบัดนี้ก็ได้สิ้นชีวิตแล้ว  ไปบิณฑบาตที่บ้านนาคำภู  ตำบลโคกก่อง  อำเภอบึงกาฬ  ระยะทางไม่นับจากที่พักบนเขาลงมายังไม่ราบล่าง  ....กว่าจะถึงหมู่บ้านก็ประมาณ  3  กิโลเมตร 

      ข้าพเจ้าได้เพื่อนสหธรรมมิกดี  ต่างองค์ต่างแยกกันอยู่  ขมักเขม้นพากันปรารภความเพียรอย่างยิ่งยวด  มิได้มีความนอนใจเลย  ต่างค้นคว้าพิจารณากัมมัฏฐานของตน  พิจารณากายาคตานุสติ  ไม่ให้พลั้งเผลอตลอดกาลพรรษา 

      ในภูสิงห์น้อยนี้  มีเหตุการณ์แปลกที่ควรบันทึกไว้  คือ  วันหนึ่งเวลาใกล้พลบค่ำข้าพเจ้าได้เดินจงกรมอยู่  โดยกำหนดจิตภาวนาบริกรรมไปโดยตลอดเวลานั้นเป็นเวลาใกล้มืดแล้ว  จมูกรู้สึกได้กลิ่นเหมือน
อย่างหนึ่งไม่ใช่กลิ่นเหม็นสัตว์หรือซากสัตว์  เป็นกลิ่นเหม็นชอบกลอยู่  เดินจงกรมกลับไปกลับมาก็ได้กลิ่นเหม็นอยู่อย่างนั้น  ก็เลยตั้งวิตกถามจิตขึ้นดูว่า ....เหม็นอะไรนี่  

      จิตตอบว่า ..นี่เป็นกลิ่นเปรต  เหมือนเปรต

      ข้าพเจ้าก็เลยนึกอุทิศส่วนกุศลให้กับเขาขณะที่เดินจงกรมต่อไปกลิ่นนั้นก็เลยหายไป 

      ตอนเช้าลงสู่โรงฉันพบหน้าท่านพระอาจารย์สอนซักกันคุยกันก็เลยได้ทราบว่าท่านอาจารย์สอนก็ได้กลิ่นเหม็นระหว่างเดินจงกรมเหมือนกัน  และเมื่อกำหนดจิตถามก็ได้ความอย่างเดียวกันอุทิศส่วนกุศลให้แล้วก็หายกลิ่นเหม็นนั้นเหมือนกันคืนนั้นข้าพเจ้าก็ได้นิมิตประหลาดเห็นเปรต  2  ตน  อยู่บนหน้าผาภูสิงห์น้อยนี้เป็นเปรตผู้หญิงนั่งอยู่ด้วยกัน  2  ตน  มีแต่ผ้านุ่ง  ไม่มีเสื้อ  ไม่มีผ้าปกกายข้างบนเลยเปลือยตลอดผมยาวมีผิวสีดำคล้ำเศร้าหมองข้าพเจ้าก็เลยถามดูว่า 

       “  ท่านเป็นอะไร   ทำไมมาอยู่ที่นี้ “ 

      เปรตหญิง  2  ตนนั้น  ก็ตอบว่า  “ พวกข้าพเจ้าเป็นเปรต  อยู่ที่ภูสิงห์นี้ “ 

       “ เป็นเปรตอยู่ในสภาพนี้ตั้งแต่เมื่อไร “ 

       “ เป็นเปรตมานานแล้ว “ 

       “ เอ..ทำกรรมอะไรไว้  จึงต้องมาตกเป็นเปรต “ ข้าพเจ้าถามในนิมิต 

      เขาก็ตอบว่า  เมื่อครั้งพวกข้าพเจ้าเป็นมนุษย์พวกข้าพเจ้าได้เอาตัวไหม  ตัวหม่อน  ซึ่งมีฝักรังใหม่อยู่ข้างใน  โดยมีตัวอ่อนอยู่ข้างใน  เอามาต้มในน้ำร้อนเพื่อจะสาวเอาใยไหมมาทอผ้าพวกข้าพเจ้าทำกันอย่างนี้ด้วยบุพพกรรมอันนี้  คือบาปอันนั้นพอตายจากชาติมนุษย์จึงกลายเป็นเปรตมีแต่ผ้านุ่งผ้าห่มปกกายไม่มีดังนี้ 

      ข้าพเจ้าเลยถามเขาว่า " พวกท่านเมื่อเป็นมนุษย์ชื่อว่าอะไรล่ะ "

      " พวกข้าพเจ้า  เมื่อเป็นมนุษย์เป็นพี่เป็นน้องกันลูกพ่อเดียวแม่เดียวกัน  ผู้พี่ชื่อนางสาวทา  ผู้น้องชื่อนางสาวสี....."
    

      ต่อจากนั้นข้าพเจ้าก็ตื่นจากนิมิต  ข้าพเจ้ามาพิจารณาว่า  การทำลายสัตว์มันเป็นบาปจริง ๆ 

      ที่ภูสิงห์น้อยนี้  ถ้าใครประมาท  ขี้เกียจก็จะทำความเพียรไม่ได้  บางทีเห็นผีหัวขาดมีแต่ตัวกับคอ  ไม่มีหัว  เณร  ผ้าขาว  เดินจงกรมกลางคืน  บางครั้งบางวัน  ก็จะเห็นเงาคนเดินจงกรมเคียงไปด้วย  แต่ไม่มีหัวเป็นเงาของผีหัวขาด  บางคราวถ้าเกียจคร้านไม่ลุกขึ้นบำเพ็ญความเพียร  ก็จะมีผู้มาดึงขาบ้าง  ทุบกุฏิบ้าง  เป็นการเร่งเตือนมิให้ประมาท  เณรและผ้าขาวจะโดนกันอยู่เป็นประจำ 

       ครั้งหนึ่ง  ข้าพเจ้ากำลังนั่งทำสมาธิอยู่ที่ถ้ำแห่งหนึ่ง  ได้ยินเสียงปืนดังเปรี้ยง ๆ  2  นัด  อยู่ห่าง ๆ ไม่นานก็เห็นกวาง  2  ตัว  วิ่งกระหืดกระหอบมาหยุดยืนทำตาอ่อนละห้อยอยู่ข้างหน้าถ้ำเบื้องหน้าข้าพเจ้า  คล้าย ๆ จะมาขอฝากเนื้อฝากตัวหลบภัยให้ช่วยเหลือ  ต่อจากนั้นสักประเดี๋ยวก็ได้ยินเสียงปืนระเบิดดังลั่น  ไม่ห่างจากที่ข้าพเจ้านั่งอยู่นัก  และสักอึดใจต่อมาก็ได้ยินเสียงร้องคราญครางขอความช่วยเหลือ  “ โอย...ช่วยด้วย  ...ช่วยด้วย “  ข้าพเจ้าจึงลุกขึ้นไปดู  ก็เห็นชายคนหนึ่ง  ถูกปืนนอนร้องอยู่มีเพื่อนอีกสามคนช่วยประคองอยู่ข้าง ๆ ในมือ  เนื้อตัวและเสื้อผ้ามีเลือดอาบแดงฉานถามได้ความว่า  พวกเขามาล่าสัตว์  เข้ามาในเขตวัด  เห็นกวาง  2  ตัว  ผัวเมีย  ก็เอาปืนยิงทั้งคู่  แต่ปรากฏว่าพลาดทั้งสองนัด  เขาไล่ตามมา  เห็นกวางทั้งสองมาหยุดอยู่ตรงหน้าถ้ำ  เขาตามมาทันจึงยกปืนยิงมันอีกแต่ปืนยิงไม่ออก  สับถึง  2  ครั้ง  ครั้งที่สามยิงได้ แต่กลับปืนแตก  กระท้อนมาถูกผู้ยิงเอง  ตามมือและเนื้อตัว  เป็นแผลเหวอะหวะหมด 

      ข้าพเจ้าไปดูใกล้ ๆ ปรากฏว่า นิ้วมือของชายนั้นขาดไปสามนิ้ว  ฝ่ามือทะลุเป็นแผลเหวอะหวะ  เลือดโชกพร้อมทั้งแก้มข้างขวาก็มีแผลทะลุใหญ่มาก  จึงช่วยเช็ดแผลให้จนเลือดหยุดและก็เตือนให้เขานึกถึงบาปบุญคุณโทษในการที่ตั้งใจจะทำลายชีวิตผู้อื่นโดยเฉพาะในเขตวัด  ซึ่งถือว่าเป็นเขตร่มเย็นอาศัยได้  สัตว์ย่อมเข้ามาพึ่งพิงด้วยคิดว่ามีความปลอดภัยชีวิตทุกชีวิตย่อมกลัวตาย  พวกเขาทำอะไรลงไปย่อมเป็นกงเกวียนกรรมเกวียน  สักวันหนึ่งก็อาจจะต้องมาสนอง... อย่างที่เขากำลังประสพด้วยตนเองนี้ เขาคิดจะฆ่ากวางแต่เขาเองกลับถูกกรรมอันนั้นตอบสนองให้เจ็บปวดอยู่นี้ต่อจากนี้ไปอย่าคิดฆ่าสัตว์ตัดชีวิตอีกเลย  

       ข้าพเจ้าให้เขาปฏิญาณรับศีล  5  แล้วก็ให้เขากลับบ้านและเขาก็พูดเล่าลือกันต่อไป  ไม่ให้ไปล่วงเกินสัตว์ในเขตวัด  อาจจะมีอันตราย...ความจริงข้าพเจ้าก็ไม่ได้ทำอะไร  อาจจะเป็นเหตุบังเอิญแต่ก็เป็นการดีอย่างหนึ่ง  คือ  ทำให้สัตว์ทั้งหมดอยู่ด้วยความสงบสุขขึ้น 

      พูดถึงเรื่องปืนแตกนี้  มีอยู่ครั้งหนึ่งที่ถ้ำจันทน์วันนั้นข้าพเจ้าออกไปบิณฑบาตรและได้ยินเสียง  โอ๊ยเรียกให้ช่วย  ก็ปรากฏว่า  มีชายคนหนึ่งถูกปืนของตัวเองลั่นใส่ตัวปากกระบอกแตก  ข้าพเจ้าช่วยเหลือเยียวยาเขาและต่อมาเขาก็มาขอขมาข้าพเจ้า   ได้ความว่า  เขามองเห็นสีเหลืองของจีวรข้าพเจ้ารำไรในหมู่ไม้  เขานึกว่าเป็นกวาง  เป็นเก้ง  ก็กดปืนยิงเปรี้ยงเข้าให้  บังเอิญปืนกลับแตกลั่นถูกตัวเอง  บาดเจ็บดังกล่าวเขาว่าเขาผิดพลาด  2  กระทง  กระทงแรก  คือ  มายิงสัตว์ในเขตวัด  กระทงสอง  มาล่วงเกินยิงข้าพเจ้าผู้เป็นพระภิกษุเขาจึงได้รับผลของกรรมนั้น

       คราวนั้นก็เช่นเดียวกับครั้งนี้  ข้าพเจ้าก็ได้สอนให้เขารู้จักบาปบุญคุณโทษของการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต  ให้นึกถึงกรรม  ผลของกรรม  ซึ่งจะติดตามตัวเราเหมือนรอยเกวียนที่ติดตามเท้าโคฉะนั้น  
    

      ระหว่างปีนั้น  กลางพรรษา  ฝนตกชุกมากน้ำท่วมทางบิณฑบาตรหมด  ไปบิณฑบาตรไม่ได้  ชาวบ้านก็มาส่งอาหารไม่ได้  เหมือนถูกปล่อยเกาะน้ำท่วมเจิ่งไปหมด  เณรต้องต้มข้าวสาลีที่ปลูกในวัด  ต้มข้าวสาลีและผักป่าอาศัยฉันไปวันหนึ่ง ๆ จนกว่าน้ำจะแห้งก็เป็นเดือน ๆ ทีเดียว  นับเป็นการผจญภัยอย่างหนึ่ง 

 

      ในพรรษาที่อยู่ภูสิงห์น้อยนี้  ได้พากันเร่งบำเพ็ญภาวนากัมมัฏฐานอย่างเต็มเม็ดเต็มหน่วย  ตามความสามารถของตน ๆ   ไม่เป็นผู้ที่ย่อท้อต่อการทำความพากเพียร  พิจารณาร่างกายของตน  กายาคตาคติไม่ให้จิตรวม  ไม่ให้จิตลงพัก  พิจารณาไปพอสมควรก็สงบ  สงบพอสมควรก็พิจารณาค้นดูในร่างกาย  พิจารณาทวนขึ้นและตามลง  เป็นปฏิโลมและอนุโลม  อุทธํปาทตลา  อโธ  เกสมตฺถกา  เบื้องบนแต่พื้นเท้าขึ้นมาเบื้องต่ำแต่ปลายผมลงไปและด้านกลางสถานโดยรอบค้นดูในร่างกายให้รู้เห็นตามเป็นจริงให้จิตมันอ่อนมันน้อมยอมหันมาเชื่อต่อคำสอนของพระพุทธเจ้าเพราะสัจจธรรมในร่างกายของเรามีทุกขุมขน  ทุกสิ่งทุกอย่าง  เพราะสัจจะ  แปลว่า  ของจริง  ร่างกายนี้จะน้อมไปสู่สัจจธรรมของจริงของร่างกาย...เห็นสัจจะ...จริงไปหมด

      เช่น  เราจะน้อมพิจารณาเป็นของไม่สวยไม่งามเป็นของสกปรกโสโครกเป็นของปฏิกูลพึงรังเกียจ  มันก็เป็นจริง  เห็นจริง  เห็นสัจจะของจริง  เห็นในร่างกายของเรานี้เป็นของไม่สวย  ไม่งาม  จริง

      หรือจะน้อมพิจารณาให้เห็นเป็นธาตุทั้ง 4 คือ  ธาตุดิน  ธาตุน้ำ  ธาตุไฟ  ธาตุลม  มันก็เป็นสัจจะจริงเป็นดิน  เป็นน้ำ  เป็นไฟ  เป็นลม  จริงทีเดียว

      หรือจะน้อมพิจารณาให้เห็นเป็นซากศพ  ซากผี....อย่างนี้มันก็เป็นจริง  เพราะมันเหม็นมันเน่า  มันสกปรก  ตายแล้วก็ผุพัง  ละเอียดลงสู่สภาพเดิมคือดินน้ำลมไฟต่างหาก

      หรือจะน้อมพิจารณาให้เห็นว่า  มันไม่ใช่สัตว์ไม่ใช่บุคคล  ไม่ใช่ตัวตนเราเขา  ให้น้อม  ให้รู้  ให้เห็นสัจจะตามความเป็นจริง  น้อมพิจารณาดูสังขารตามนี้ให้เห็นเป็นทุกข์...ความคิดเป็นทุกข์จริง  ความแก่เป็นทุกข์จริง  ความเจ็บเป็นทุกข์จริง  ความตายเป็นทุกข์จริง  ความโศกความเศร้า  ความร้องไห้ร่ำไรรำพันเป็นทุกข์จริง  ความไม่สบายกาย  ไม่สบายใจ  เป็นทุกข์จริง  น้อมไปตามนี้......น้อมไปตามคำสอนของพระพุทธเจ้า  ให้รู้เห็นตามความเป็นจริงในคำสอนของพระพุทธเจ้านั้น  ท่านรู้  ท่านเห็นตามความเป็นจริงตามสัจจธรรมที่พระพุทธเจ้าเห็น  ที่พระอริยเจ้าเห็นนั้น.....ไม่ยอมที่จะหยุดการพิจารณา  พิจารณาจนจิตนั้น  ยอมรู้  ยอมเห็น....นั้น  เชื่อมั่นว่า  สัจจธรรมของจริงมีจริง 

      จิตยอมเชื่อและเห็นชัดว่า  ความเกิดเป็นทุกข์จริง  ความแก่เป็นทุกข์จริง  ความเจ็บเป็นทุกข์จริง ความตายเป็นทุกข์จริง  ความโศก  ความเศร้า  เป็นทุกข์จริง  ความร้องไห้  ร่ำไรรำพัน  เป็นทุกข์จริง  ความไม่สบายกาย  ไม่สบายใจ  เป็นทุกข์จริง  ความเสียใจคับแค้นใจ   เป็นทุกข์จริงน้อมเข้าจนมันรู้  มันเห็น...  อย่างนี้  สัจจธรรมประสพสิ่งที่ไม่ชอบเป็นทุกข์จริง  พลัดพรากจากสิ่งที่รักใคร่  ชอบพอเป็นทุกข์จริง  ไม่สมความรักความปราถนา  ไม่สมประสงค์ก็เป็นทุกข์จริง

      น้อมเข้ามาพิจารณาขันธ์ 5  ที่ประกอบด้วยอุปาทานคือ  ความยึดมั่น  ถือมั่น  ว่าขันธ์เป็นเรา  เราเป็นขันธ์  ขันธ์เป็นตนของเรา  ก็พิจาณาเราเป็นทุกข์จริง
    

     ตลอดพรรษาที่อยู่ภูสิงห์น้อย  ได้ทำประโยคพยายามพากเพียรโดยไม่ท้อถอย  พิจารณาแผ่นดินภายใน  อชฌตติกา  กล่าวคือ  อัตตภาพร่างกายนี้อย่างไม่ลดละ  มิให้จิตรวมลง  เพราะถ้าจิตรวมลงถึงอัปปนาสมาธิหรือฐีติแล้ว มันพิจารณาอะไรไม่ได้  มันไม่รู้ไม่เห็นอะไรเพราะเป็นจิตที่ละเอียดวางอารมณ์วางธาตุ  วางขันธ์  เดินวิปัสสนาไม่ได้  ข้าพเจ้าจึงไม่ให้จิตรวม  ให้จิตสงบพอดีพองาม  พอเป็นพื้นฐานของวิปัสสนา  ให้เป็นเอกคตารมณ์  มีอารมณ์อันเดียวเจาะจงบ่งเฉพาะสัจจธรรมของจริงอันเดียวเท่านั้น
    

     ในพรรษานี้  การทำความพากเพียรสะดวกมากนักเพราะไม่มีการงานอะไร  มีแต่ตั้งหน้าทำความพากเพียรพิจารณากัมมัฏฐานเท่านั้นเพราะเป็นสถานที่ ๆ  สงบสงัด  หลีกเร้นจากผู้คน  วิเวกดีมาก

      ถ้าจะเปรียบกับสถานที่ต่าง ๆ ที่ผ่านมาแล้วที่ภูสิงห์น้อยนี้ก็นับเป็นที่สัปปายะที่สุดแก่การบำเพ็ญเพียรภาวนาของข้าพเจ้า  คือ  ที่ดงหม้อทองจิตรวมง่าย  แต่ปัญญาไม่แก่กล้าที่ถ้ำจันทน์จิตรวมดีเช่นกัน  ได้คิดค้นในกายเรื่อยมา  กระจ่างมาเป็นลำดับ ๆ พอมาถึงภูสิงห์น้อยปัญญากำลังที่สะสมมาก็ได้ใช้เต็มที่ในครั้งนี้  ข้าพเจ้าเร่งทำความเพียรอย่างอุกฤษฎ์  เพราะคิดว่าจิตพักมาพอเพียงแล้ว  คอยระวังรักษามิให้จิตพักใช้อุบายปัญญาทุกอย่าง  เหมือนมักมวยไทยต้องใช้อาวุธในกายทุกอย่างที่มี...ทั้งศอก  ทั้งเข่าทั้งเท้า  ทั้งกำปั้น  อาศัยแยบคายอุบายปัญญาทุกประการที่เกิดขึ้น  เพื่อจะพยายามน้อคเอ๊าท์คู่ต่อสู้คือกิเลสให้ล้มคว่ำลงให้ได้ 

     เมื่อออกพรรษา   ปวารณาแล้ว  ท่านพระอาจารย์สอนก็ออกไปแสวงหาที่วิเวกแห่งอื่น  ตามสมณวิสัยของฝ่ายกัมมัฏฐาน  ส่วนข้าพเจ้าญาติโยมทางบ้านดอนเสียด  ถ้ำพระ  ถ้ำบูชา  ภูวัว  ได้มาอาราธนานิมนต์  ให้ไปโปรดพวกเขา  จำพรรษาต่อไปกับเขา  โดยให้ไปเลือกสถานที่ซึ่งเหมาะควรจะตั้งเป็นสำนักสงฆ์โปรดญาติโยมในถิ่นนั้น  ข้าพเจ้าและเณรก็เลยไปตรวจดู  ถ้ำพระและถ้ำบูชาตามคำนิมนต์แล้วก็ตกลงยับยั้งพักอยู่ที่ถ้ำบูชา  ทั้ง ๆ ที่ถ้ำบูชาเองก็อยู่ห่างจากหมู่บ้านถึง  10  กิโลเมตร  ไม่มีทางจะไปบิณฑบาตรเลย 

      สมัยนั้นถ้ำพระอยู่ห่างจากหมู่บ้านมากยิ่งกว่าถ้ำบูชา  ไม่สะดวกในการบิณฑบาตร   หมู่บ้านอยู่ไกลมีแต่ป่าดงพงทึบ  เพราะสมัยที่ท่านพระอาจารย์ฟั่นอาจาโร  อยู่บำเพ็ญภาวนาและสร้างพระกับท่านพระอาจารย์ทองสุข  สุจิตโตนั้น  ท่านไม่ได้ลงบิณฑบาตท่านอาศัยญาติโยมทางบ้านนาตะไก้บ้าง  บ้านโสกก่ามบ้าง  บ้านดอนเสียดบ้าง  ลำเลียงอาหาร  ข้าวสุกข้าวสารอาหารผักเนื้อ  ข้าวปลาอาหารไปสะสมไว้ให้เณร  หรือ  ผ้าขาว  หรือญาติโยมไปทำปิยะจังหันถวายท่านเพราะลงบิณฑบาตรไม่ได้  ไม่มีที่บิณฑบาตรข้าพเจ้าไปตรวจดูแล้ว  เห็นว่าไม่มีบ้าน  ไม่มีที่บิณฑบาตรลำบาก  ก็เลยตกลงเลือกถ้ำบูชา  เพราะอย่างไร  ถ้ำบูชาก็ยังเป็นสถานที่พอที่จะอาศัยได้บ้าง  เนื่องจากใกล้หมู่บ้านมากกว่าถ้ำพระ 

      แต่กระนั้น  ทางบิณฑบาตรก็ลำบากมากเหมือนกัน  ด้วยต้องไปบิณฑบาตรถึง  10  กิโลเมตรที่หมู่  บ้านดอนเสียด  ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่ใกล้ที่สุด  สำหรับทางเดิน  แม้จะเป็นเพียงทางเดินป่าอันเป็นปกติธรรมดาของชาวป่าก็ไม่มี  ต้องบุกป่าฝ่าดงดอนไปตามทางสัตว์นั่นเอง  โดยที่หนทางไกลมาถึง10  กิโลเมตรและต้องบุกป่าฝ่าเขา  กว่าจะถึงหมู่บ้านก็กินเวลา  2  ชั่วโมงกว่า  หรือ  3  ชั่วโมงทีเดียว  ดังนั้นระยะแรก ๆ ที่อยู่บนหลังถ้ำบูชากับเณรรวม  2  องค์นั้น  ยังลงบิณฑบาตรไม่ได้  พวกชาวบ้านเขาต้องนำเสบียงอาหารลำเลียงมาส่ง  7  วันครั้งหนึ่ง  เช่น  ข้าว  กะปิ  พริก  ปลาร้า  เกลือ  แล้วก็อาศัยเณรหุงต้ม  มีพริก  มีปลาร้าคลุกเข้ากันแล้วก็เก็บผักป่าตามธรรมชาติมีพวก  หัวข่า  หัวขิง  ผักหนาม  เห็ด  ยอดผัก  ยอดหวายในป่าเหล่านี้  ตามแต่จะหาได้  มาต้ม  มาแกง  พอเยียวยาอัตตภาพประทังชีวิตไปชั่ววันหนึ่ง ๆ เท่านั้น

      เมื่อญาติโยมเขาเสร็จกิจในการงานของเขา  คือเก็บเกี่ยวเรียบร้อยแล้ว  ข้าพเจ้าก็เลยพาญาติโยมตัดทางจากบ้านดอนเสียดขึ้นภูวัว  ไปถ้ำบูชา  ช่วยกันบุกเบิกทำทางอยู่  3  เดือน  จึงสำเร็จมีความสะดวกในการเดินทางไปมา  รถและเกวียนพอเดินได้และเป็นเส้นทางคมนาคมตลอดมาตราบเท่าทุกวันนี้แต่กระนั้นสำหรับการบิณฑบาตร  ก็ยังต้องแบ่งกันคนละครึ่งทางกับชาวบ้าน  คือ  ชาวบ้านครึ่งหนึ่งโดยจัดสร้างแคร่มีที่มุงเล็ก ๆ   สำหรับเป็นที่บิณฑบาตรชาวบ้านเดินทางขึ้นมาจากบ้านครึ่งทางมารอใส่บาตรและให้พระลงจากเขามาอีกครึ่งทาง  มารับบาตรที่นั้น

      เรียกว่า  เป็นการพบกันครึ่งทาง  ตามสำนวนสมัยใหม่  ก็พอจะได้